تعریف واکس و مصارف آن در زندگی روزمره ما دغدغه ایست که در این مقاله به آن می‌پردازیم. واکس را برای چه وسایلی استفاده می‌کنید؟ اصلا می‌دانید همین واکسی که برای جلای انواع محصولات چرمی به کار می‌برید، از چه چیزی ساخته شده است؟ اصلا می‌دانید که واکس‌ها انواع مختلفی دارند و باید قبل از استفاده با انواع آنها آشنا شوید؟ می‌دانید که برای خرید باید چه نکاتی را رعایت کنید؟
بوی واکس و سطح براق سیاه و منعکس کننده نور، اولین تصویری است که در هنگام شنیدن نام واکس در ذهن مجسم می شود. در قدیم که کفش‌ها چرم یا شبه چرم بود، باید واکس می خوردند تا سالم مانده، نرم شده و طول عمر آنها زیاد شود. ورود انواع لباس، کاپشن، کیف، کمربند و غیره با جنس چرم توجه به واکس را بیشتر کرد. دیگر واکس‌ها فقط متعلق به کفش نیستند، بلکه هر جنس چرمی که استفاده می‌شود باید چنین ماده‌ای روی آن مالیده شود تا از آن در برابر استفاده و شرایط آب و هوایی محافظت کند.
تعریف و مصارف واکس
واکس به صورت عمومی ماده‌ای است که روی کفش یا هر سطح چرم دیگر مالیده می‌شود تا از آن در برابر هرگونه آسیب و کثیفی محافظت کند. واکس‌ها انواع مختلفی دارند و واکس کفش که معروفترین آنها محسوب می‌شود، از قدیم شکلی شبیه به قوطی داشت و امروزه شکل آن به صورت محفظه‌ای کوچک با ماده مایع و ابری بر روی درب آن است. واکس کیف، واکس لباس، واکس کمربند و واکس خودرو که همه آنها برای سطوح چرم استفاده می‌شوند، از دیگر نمونه‌های این ماده هستند. اصلی‌ترین هدف استفاده از این ماده، براق کردن سطوح است.
تعریف واکس؛ واکس‌ها از چه چیزی ساخته می‌شوند؟
در ساخت تمامی واکس‌ها به ویژه موارد مربوط به چرم، سعی شده است تا از چند ماده مختلف استفاده شود. این چند ماده در ساختار تمامی واکس‌ها مشترک هستند، فقط درصد مواد تشکیل دهنده آنها متفاوت است. این مواد اولیه شامل موارد زیر هستند:
-
حلال‌ها
حلال‌ها دو هدف دارند:
- نرم و تمیز کردن ماده
- حل کردن موم‌های قدیمی روی سطح
حلال‌ها از نفت، تورپنتین و محلول استودارد ساخته می‌شوند.
-
روغن‌ها
وظیفه روغن حفاظت از چرم است. وقتی‌که شما واکس را روی چرم می‌مالید، روغن موجود روی سطح باقی مانده و از چرم در برابر شرایط محیطی، تا مدت زمان خاصی محافظت می‌کند. مواد تشکیل دهنده روغن شامل لانولین، روغن مینک، روغن نیتسفود و کلاژن است. فقط مراقب باشید که نباید از روغن‌های گیاهی برای جلا دادن سطوح چرم استفاده کرد.
-
موم‌ها
واکس‌ها دارای موم‌های طبیعی یا مصنوعی یا ترکیبی از هر دو هستند. مواد تشکیل دهنده موم‌ها عبارت است از پارافین (موم مبتنی بر نفت)، کارناوبا (موم مبتنی بر گیاه) و موم زنبور عسل (موم مبتنی بر حشرات) .
-
رنگ‌ها
رنگ‌هایی که در ساختار واکس‌ها به کار گرفته می‌شوند، بر اساس رنگ چرم یا جنس رویی ماده، متفاوت خواهند بود. رنگ سیاه کربن و آزو، دو رنگ اصلی و عمده‌ای هستند که در این خصوص استفاده می‌شوند. اینکه از کدام رنگ استفاده شود، به هدف شما بستگی دارد.
تمیز کردن چرم‌ها با واکس
تعریف واکس در واقع ماده‌ای است که کیف، کفش و هر چیز چرمی، حتی از نوع مصنوعی را جلا می‌دهد. عمر قدیمی‌ترین چرم شناخته شده، 5500 سال تخمین زده می‌شود. مشخص است که از همان موقع هم به بحث تمیز بودن این کالاها اهمیت زیادی داده می‌شد. مسلماً هرچه تکنولوژی پیشرفته‌تر شد، واکس‌هایی باکیفیت بهتر و شکل جدیدتر وارد بازار شدند. واکس‌هایی که هم استفاده از آنها راحت بوده و هم دوام بیشتری روی سطوح چرم داشتند. چیزی که روی آن بیشتر از همه تأکید می‌شود، استفاده از مواد طبیعی است. متأسفانه مواد مصنوعی بسیار زیادی در بازار وجود دارد که با قیمت بسیار پایینی هم عرضه می‌شوند. استفاده از این مواد نه تنها هیچ سودی ندارد، بلکه در دراز مدت باعث آسیب رساندن به چرم، به ویژه ایجاد ترک‌های عمیق می‌شود.
تقسیم بندی ماده‌های تمیزکننده چرم
- پاک‌کننده‌ها، سطح را از گردوخاک و بقایای روغن باقی مانده، پاک می‌کنند. اصولاً چرم‌هایی که با پاک‌کننده تمیز می‌شوند، به مرور زمان امکان تنفس خود را از دست داده و بعد از مدتی، دچار ترک می‌شوند. البته همه پاک‌کننده‌ها بد نیستند، بلکه آنهایی که دارای ترکیب سورفینانت هستند، می‌توانند خاک و آهک را جذب کنند. همچنین چنین موادی باید از نظر PH خنثی بوده تا مانع از آسیب به چرم شوند.
- ماده بعدی تهویه کننده مطبوع چرم است. این تهویه کننده‌ها باعث ایجاد رطوبت شده و از این رو تمایل به خشک شدن یا ترک برداشتن را از بین می‌برند.
- ماده دیگر محافظ چرمی است. این نوع محافظ به خوبی می‌تواند تمامی درزها را پوشانده و مانع از نفوذ آب و کثیفی به لایه‌های زیرین شود. علاوه بر این، در معرض نور آفتاب به خوبی واکنش نشان داده و مانع از فرار روغن به دیگر سطوح می‌شود. البته باید گفت که برای زیباتر کردن کفش یا هر سطح چرمی دیگر، اضافه کردن محافظ به هیچ‌وجه الزامی نیست، اما می‌تواند تا حدی باعث نمایش زیبایی در سطح شود.
واکس چگونه کار می‌کند؟
در خصوص بحث کارکرد و تعریف واکس، دو مسئله را باید در نظر گرفت. اول از همه اینکه شما هر چند وقت یک‌بار باید از آن استفاده کنید؟ و دوم اینکه واکس‌ها چگونه باعث جلوگیری از هرگونه آسیب به چرم می‌شوند؟ در پاسخ به سؤال اول باید گفت که شما باید شرایط و میزان استفاده را در نظر بگیرید. مسلماً برای کالاهایی مانند کفش که استفاده زیادی دارند، باید هرروز یا هر دو روز یک‌بار، عملیات واکس زنی انجام شود.
سؤال دوم را می‌توان به این صورت پاسخ داد. در بالا نوشتیم که واکس‌ها از چه موادی ساخته می‌شوند. هنگامی که واکس روی سطح قرار می‌گیرد، سایش ماده، گرمای کافی ایجاد می‌کند تا لایه واکس منتقل شده بر روی چرم، ذوب شود. روغن‌های موجود در واکس، فرآیند اکسیداسیون چرم را آرام‌تر می‌کنند، که در نهایت همین مسئله باعث ماندگاری بیشتر چرم می‌شود.
کدام نوع واکس را خریداری کنیم؟
در بازار، تنوع برندهای واکس بسیار زیاد است. البته فقط تعدادی از آنها معروف بوده و امتحان خود را به خوبی پس داده‌اند. برای اینکه بتوانید بهترین نوع واکس را خریداری نمایید، باید موردی را انتخاب کنید که امکان نرم‌تر کردن چرم را داشته باشد، سطح چرم را براق‌تر و روشن‌تر کند، از نظر قیمت مناسب باشد، طول عمر بیشتری روی سطح داشته باشد و از مواد طبیعی بیشتری در ساخت آن استفاده شده باشد. به خودی خود نمی‌توان با نگاه کردن، جنس واکس را شناخت؛ بلکه باید به مواد تشکیل دهنده و توصیه‌های نوشته شده روی آن دقت کنید.
واکس، جلادهنده کفش و سطوح چرمی شما است. واکس باید از مواد طبیعی و اصلی ساخته شود تا بتواند آن نتیجه دلخواه، چه از نظر زیبایی و چه از نظر ماندگاری را برای شما به وجود بیاورد. واکس‌های سطح چرم انواع مختلفی دارند، که هر کدام باید بر اساس نیاز و هدف شما مورد استفاده قرار بگیرند.