استفاده از پوست حیوانات برای تهیه انواع لباس جهت گرم نگه داشتن بدن تاریخچهای قدیمی از زمان انسانهای اولیه دارد. با وجود اینکه ایده استفاده از پوست حیوانات از همان زمان گرفته شد، اما امروزه صنعت تولید چرم به یک صنعت به روز و جهانی تبدیل شده است. صنعت تولید چرم در کشور ایران، قدمتی دیرینه دارد. شاید در ابتدای روی کار آمدن این صنعت، شاهد چرمهای باکیفیت و مقاوم نبودیم و آن هم به دلیل عدم آماده سازی چرم به صورت مناسب بود. کم کم دباغ خانههای ایران پیشرفت کردن و جایی را برای دباغی حرفهای جهت تولید چرم به وجود آوردند. به طوری که امروزه دباغی، به یک شغل مهم و در عین حال پر درآمد تبدیل شده است. اگر میخواهید بدانید دباغ یعنی چه و دباغ خانههای ایران از قدیم تاکنون چه کاری را انجام میدادند، این مقاله را بخوانید.
فهرست مطالب
دباغ یعنی چه؟
دباغ در لغت به معنای پیرایش پوست است و به همین خاطر است که فرآیند آماده سازی پوست از حیوانات و گل و گیاهان برای تولید چرم با نام دباغی شناخته میشود. دباغی یا چرم سازی فرآیندی است که برای آماده سازی پوست حیوانات جهت تهیه چرم از آنها انجام میشود. پوست حیوانات در واقع یک بافت پلیمری دارد که تحت تاثیر تجزیه و عوامل مخرب است. اگر مراحل آماده سازی پوست انجام نشود، حتی نگهداری از چرم در آب و هوای مختلف نیز به کار نمیآید و نمیتوان از چرم برای مدت زمان زیادی استفاده کرد.
دباغ خانه چیست؟
دباغ خانه مکانی است که برای آماده سازی پوست و انجام فرآیندهای شیمیایی جهت جلوگیری از فساد چرم انجام میشود. بنابراین، دباغ خانه جایی است که فرد دباغ تمامی فرآیندهای آماده سازی پوست و گیاهان مختلف را برای تهیه چرم فرآوری شده و مناسب جهت استفاده در صنایع چرم سازی مانند کیف، کفش و … را انجام میدهد. بنابراین، دباغ خانه به عنوان یکی از مهمترین مکانها در صنایع چرم شناخته میشود که باید استانداردهای خاصی برای انجام اقدامات آماده سازی در آن رعایت گردد.
شغل دباغ چیست و چگونه است؟
پوست حیوان از موادی به نام اسیدهای آمینه تشکیل شده است که پروتئین نام دارند. این پروتئینها هستند که ساختار پوست را به بهترین شکل حفظ میکنند و باعث ایجاد استحکام، دوام و عملکرد مناسب در آن میشوند. زمانی که نیاز به استفاده از پوست حیوان برای تولید چرم است، در عمل پوست حیوان از تن او جدا میشود و طبیعتا عامل تغذیهای دیگری برای تغذیهای این اسیدهای آمینه و سرپا نگه داشتن آنها وجود ندارد. از این همین جهت میکروارگانیسمها و عوامل تجزیه کننده به پوست حیوان حمله میکنند تا آن را دچار فرسایش و پوسیدگی کنند. این در واقع یک چرخه طبیعی در طبیعت است که باید انجام شود. برای اینکه بتوان دوام و عملکرد پوست حیوان را حفظ کرد، باید فرآیندهایی را روی آن انجام داد که دیگر عوامل تجزیه کننده نتوانند باعث تخریب پوست شوند.
شغل دباغ یکی از شغلهای قدیمی است که از چندین دهه پیش در ایران رواج داشته است. این شغل برای جلوگیری از فساد و تجزیه پوست حیوانات که نیاز به استفاده از آنها برای تهیه چرم است، روی کار آمد و از گذشته تا به امروز نیز دستخوش تغییرات زیادی شد. دباغی به فرآیند آماده سازی پوست حیوان برای تهیه چرم گفته میشود که با مراحل مختلفی از جمله مرحله اولیه جلوگیری از فساد پوست که در 5 ساعت اولیه انجام میشود و مراحل بعدی همچون پاکسازی، لش زنی، آهک زنی و اضافه کردن مواد شیمیایی به چرم انجام خواهد شد.
دباغ خانههای ایران؛ از گذشته تاکنون
افرادی که در حوزه آماده سازی پوست حیوانات برای تهیه چرم فعال هستند میدانند که پروسه تهیه و تولید چرم از طریق پوست میتواند چقدر سخت و پیچیده و با آلودگیهای محیطی باشد. صنعت دباغی از گذشته تاکنون مورد توجه ایرانیان قرار داشته است و از همین جهت دباغ خانههای ایران نیز تنوع زیادی دارند. از تهران گرفته تا شهرهایی همچون همدان، اصفهان و … جایگاهی برای راه اندازی دباغ خانهها در ایران بودهاند. دباغ خانههای ایران در گذشته دور از مناطق شهری و سکونت ساخته میشدند تا آلودگی و بوی بد ناشی از انجام فرآیند دباغی باعث ناراحتی و سلب آسایش مردم نشود. ضمن اینکه در نظر گرفتن دباغ خانهها در داخل شهر، بهداشتی نیست.
بسیاری از دباغ خانههای ایران در تهران قدیم واقع شدهاند. در شمال غربی محله سنگلج مجاور حصار صفوی و جنوب سر آب پخش کن، شاهد چندین دباغ خانه بودیم. پس از تخریب باغها و مزارع کشاورزی، محله دباغ خانه در همان اوایل دوره ناصری ایجاد شد. در حال حاضر دباغ خانههای تهران جای خود را به دو تکه کوچک کوچک دباغ خانه شرقی و غربی و شمالی و جنوبی دادهاند و دیگری خبری از فعالیت مشاغل در این زمینه نیست.
مقایسه دباغی سنتی و صنعتی
در دباغ خانههای ایران، فرآیند دباغی به صورت سنتی انجام میشد. به طوری که از مواد شیمیایی مختلف برای جداسازی اضافه گوشت و پوست گوسفند استفاده میشد و بعد از آن پوست در مجاورت آفتاب قرار میگرفت تا خشک شود و به مرحله تولید چرم برسد. با وجود اینکه دباغی سنتی پیچیدگیهای خاص خود را داشت، اما محصول نهایی تولید شده در این دباغ خانهها بسیار باکیفیت و به نوعی تولید دست بود.
با وجود گسترش زندگی شهری، فناوری و تکنولوژیهای نوین، بسیاری از مراحلی که برای دباغی چرم به صورت سنتی استفاده میشد، با کمک دستگاههای صنعتی انجام میشوند. به طوری که دستگاههای صنعتی میتوانند به جای نور آفتاب چرم را خشک کنند و مراحل جداسازی گوشت از پوست را با سرعت بیشتری انجام دهند. با وجود اینکه سرعت العمل در تولید چرم با دباغی صنعتی بیشتر است، اما آلودگی بسیار بالای آن و نیاز به آب زیاد باعث شده تا بهره گیری از این روش چندان آسان نباشد.
چرم آرتان؛ تولید کننده و فروشنده انواع محصولات چرم ایرانی
دباغ خانههای ایران از گذشته تا به امروز با هدف تامین چرم مورد نیاز برای تولید محصولات چرمی ایرانی مشغول به کار بودهاند. اگرچه عملکرد و نحوه تولید چرم در این دباغ خانهها دستخوش تغییر شده است؛ اما همچنان محصولات چرم ایرانی با بهترین کیفیت تولید و به بازار عرضه میگردند. فروشگاه اینترنتی چرم آرتان، خود تولید کننده محصولات چرمی با چرم ایرانی درجه یک است. میتوانید انواع محصولات موجود در این فروشگاه را برای خرید هدیه برای تولد و مراسمات دیگر انتخاب کنید.